IZBA GOSPODARCZA

TRANSPORTU LĄDOWEGO

9 lutego 2024 r. odbyło się spotkanie Prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego, Pani Marity Szustak z Podsekretarzem Stanu odpowiedzialnym w Ministerstwie Infrastruktury za sektor kolejowy, Panem Piotrem Malepszakiem. Podczas spotkania Pani Prezes przekazała materiał podsumowujący główne postulaty i priorytety branży, formułowane przez firmy członkowskie Izby Gospodarczej Transportu Lądowego.

Przede wszystkim omówiona została kluczowa, dla firm związanych z infrastrukturą kolejową kwestia stabilnego finansowanie inwestycji kolejowych. Pani Prezes podkreśliła konieczność uniezależnienia finansowania inwestycji od środków unijnych, co pozwoli nie tylko wyeliminować przestoje w rozstrzyganiu przetargów i podpisywaniu kontraktów na przełomie perspektyw (do momentu zatwierdzenia programów i w przypadku projektów wymagających akceptacji KE (CEF)), ale przede wszystkim pozwoli firmom na stabilny rozwój i optymalne zarządzanie swoim potencjałem. Zarówno IGTL, jak i MI zgadzają się, że kluczowa jest elastyczność systemu i możliwość prefinansowania oraz na pierwszym miejscu stabilność. Dla rynku niezwykle istotny jest względnie stały poziom zamówień dla przemysłu i wykonawstwa, co pomoże zredukować wahania cen i problemy z logistyką. Zwrócono uwagę na nieuchronne, radykalne obniżenie dostępności środków w ramach polityki spójności po 2027 r., co wymaga podjęcia już teraz działań umożliwiających finansowanie inwestycji w dalszej perspektywie. W tym kontekście przywołany został złożony przez IGTL i RBF w MI projekt zmian ustawy o Funduszu Kolejowym i postulat stworzenia zespołu ekspertów, który całościowo zajmie się systemem finansowania inwestycji kolejowych. W zakresie inwestycji szeroko omówiony został również temat efektywności w ramach inwestycji oraz kwestii jakości, nowych technologii i organizacji prac w sposób o najmniejszym negatywnym oddziaływaniu na prowadzenie ruchu.

Pani Prezes podsumowała również efekty pracy Forum Inwestycyjnego i Rady Ekspertów zarówno w zakresie rozwiązanych problemów branży ale także tych postulatów, które nie doczekały się pozytywnych rozwiązań: m.in w zakresie umowy bazowej, waloryzacji kontraktów czy aukcji elektronicznej w przetargach PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Wskazała, że konieczne jest kontynuowanie dialogu z branżą i nowe otwarcie dotychczasowych formatów współpracy. Przekazana została Panu Ministrowi mi.in Matryca Ryzyka wypracowana we współpracy zamawiającego z rynkiem oraz skierowane do PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. wystąpienie formułujące uwagi i zastrzeżenia Grupy Roboczej „Zapisy Umów” do sposobu ujęcia ustaleń i uzgodnionych rozwiązań w umowie bazowej. Z obu stron była zgoda co do konieczności kontynuowania aktywnej pracy Forum oraz nadania nowej dynamiki Radzie Ekspertów, jako ważnego głosu doradczego dla ministerstwa.

Kolejnym omówionym zagadnieniem były systemowe zmiany w dostępie do zawodów kolejowych, w tym do zawodu maszynisty. Pokreślono konieczność zmian w zakresie szkolenia, w tym m.in. czas trwania, uwzględnianie doświadczenia i wykształcenia, modułowość i dostosowanie do poziomu uprawnień. Podobnie w odniesieniu do wymogów zdrowotnych wskazano na urealnienie wymogów do aktualnego stanu medycyny (np. korekcja wzroku – soczewki kontaktowe), urynkowienie usług i uniezależnienie od Kolejowej Medycyny Pracy.

Ważnym tematem poruszonym podczas rozmowy było utrzymanie infrastruktury oraz kwestie spółek z Grupy PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Prezes IGTL nie ukrywała, że dla rynku bardzo kontrowersyjny jest udział własnych spółek Zamawiającego w przetargach inwestycyjnych. Wątpliwości branży dotyczą przejrzystości, polityki cenowej czy kwestii dokapitalizowywania tych spółek. Wskazano na postulowane od dłuższego czasu urynkowienie usług utrzymania, co w opinii rynku pozwoli na obniżenie kosztów i podniesienie jakości usług w wyniku konkurencji między poszczególnymi firmami.

Omówiono również zagadnienia opłat za dostęp do infrastruktury. Ze strony IGTL padły postulaty systemowego promowania kolejowego transportu towarowego w celu przejęcia ładunków z dróg. W tym kontekście podniesiono nie tylko wysokość opłat, ale przede wszystkim stopień pokrycia sieci opłatami, który z punktu widzenia promowania zrównoważenia transportu jest kontra produktywny. Podkreślony został brak przejrzystości w kalkulacji kosztów w celu ustalenia kosztów bezpośrednich przejazdu pociągiem i nieuzasadnione utajnianie danych zarządcy. Przy tej okazji IGTL przytoczyła planowane na poziomie europejskim przygotowanie do wdrożenia nowych wytycznych KE dot. stawek dostępu do infrastruktury. Poprzez aktywność Izby w ERFA mamy możliwość zaangażowania się w dalszej perspektywie w prace nad potencjalnym rozporządzeniem i tu jest duże pole do współpracy z ministerstwem, aby polska specyfika była również ujęta w przepisach unijnych.

Ważnym tematem z punktu widzenia polskich przewoźników oraz dysponentów taboru są plany dotyczące rozwoju cyfrowego automatycznego sprzęgu DAC. Pani Prezes podniosła szereg problemów zgłaszanych przez firmy członkowskie. Najważniejsze zagadnienia to bardzo wysokie koszty dla rynku i brak finansowania ze strony KE, nadal nierozwiązany szereg kwestii technicznych, nierealne założenia wdrożenia w kontekście migracji i operacji w okresie przejściowym. Uzgodniono, że stanowiska ministerstwa i polskiego rynku są w dużym stopniu zbieżne i konieczna jest spójna aktywność rynku i MI na poziomie UE.

W zakresie CPK podkreślona została ze strony IGTL konieczność jasnego sygnału dla rynku dot. komponentu kolejowego odnośnie zakresu, finansowania, harmonogramów itd. Pani Prezes poinformowała o tym, że w ramach organizacji podjęto prace nad konsultacjami standardów kolei dużych prędkości i umowy bazowej, ale efekty prac grup roboczych i zaangażowania firm członkowskich nie zostały w zadowalającym stopniu wzięte pod uwagę. Jakość dotychczasowego dialogu z branżą należy ocenić negatywnie i niezbędne są tu zmiany.

Poruszona została również kwestia działalności Transportowego Dozoru Technicznego. IGTL zwróciła uwagę na konieczność dostosowanie wymogów do aktualnej kultury technicznej, co ma znaczenie w zderzeniu z systemami utrzymania taboru. Jednym z postulatów wartym rozważenia może być urynkowienie usług w oparciu o jasne i równe dla wszystkich zasady. Na zakończenie obie strony podkreśliły wolę ścisłej współpracy i kontynuowania konstruktywnego dialogu ministerstwa z Izbą.